HIỂU BIẾT VÀ CÁCH NHÌN NHẬN
VỀ BỆNH LÂY TRUYỀN QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC

Bác sĩ Hoa Tấn Dũng, năm 2006

1.    Đai cương:

- Ngày xưa bệnh này gọi là bệnh hoa liễu và nhóm bệnh này chỉ gồm có 5 bệnh, đó là: Lậu, Giang mai, Hạ cam mèm , Hột ( hạch ) xoài và U hạt bẹn. năm 1998 tổ chức y tế thế giới đã chính thức công bố có ít nhất 17 bệnh  và được gọi là bệnh lây truyền qua đường tình dục( sexualy transmited diseases) viết tắc là STD.
- Về nguyên nhân gây bệnh bao gồm các nhóm: vi khuẩn, siêu vi, kí sinh trùng, nấm và cả ngoại kí sinhn trùng.
- Về đường lây truyền không chỉ lây qua tiếp xúc sinh dục – sinh dục mà còn cả đường sinh dục - miệng, sinh dục - hậu môn. Ít khi chỉ có một tác nhân gây bệnh mà thường gặp có nhiều tác nhân gây bệnh cùng lúc trên cùng một bệnh nhân, bởi chúng đều là những chủng loại trong thảm vi trùng thường trú tại cơ quan sinh dục.
- Về triệu chứng lâm sàng của bệnh lây truyền qua đường tình dục khá đa dạng: có thể rất rõ ràng như tiết dịch, mủ ở âm đạo, niệu đạo; loét, săng ở cơ quan sinh dục hoặc tiểu khó, tiểu đau, buốt, tiểu rát; đau khi giao hợp…khiến người bệnh phải đi đến bác sĩ để khám, nhưng số nhiều trường hợp triệu chứng không rõ ràng, mơ hồ hay không xuất hiện triệu chứng, vì vậy người bệnh không thể biết được là mình đang mắc bệnh và cũng chắc chắn rằng mình không hề mắc bệnh. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến lây cho người bạn tình và lây lan trong cộng đồng và biến chứng nặng nề về sau do không điều trị kịp thời.
- Chính vì sự nghiêm trọng này mà các bạn trẻ trong độ tuổi hoạt động tình dục nên hiểu biết và nhìn nhận một cách đúng đắn về bệnh lây truyền qua đường tình dục: thế nào là bệnh lây truyền qua dường tình dục? đó là những bệnh gì? Cách lây truyền và cách đề phòng? nếu mọi người đều hiểu rõ và nhìn nhận đúng thì chắc chắn bệnh lây truyền qua đường tình dục trong cộng đồng sẽ ngày càng được giảm và được kiểm soát.

2.    Nguyên nhân và phân loại các bệnh lây truyền qua đường tình dục:

Nhóm lây truyền có nguy cơ cao khi tiếp xúc sinh dục – sinh dục:
vi khuẩn: gồm các bệnh: bệnh lậu; giang mai; hạ cam mềm; hột xoài; u hạt bẹn; và viêm niệu đạo không do lậu gồm nhiều loại vi khuẩn: Clamydia trachomatis, Ureplasma urealyticum,..
siêu vi: đứng hàng đầu là HIV, Human T cell lymphotropic type 1, Herpes sinh dục type 2, Human papilo virus type 1(HPV-1), Cytomegalo virus(CMV).
Ký sinh trùng: Viêm niệu đạo nam và nữ, viêm cổ tử cung, viêm vòi trứng do trichomonas vaginolis.
Vi nấm: chủng Candidose pp gây bệnh nấm âm đạo, hoặc xa hơn gây viêm cổ tử cung, vòi trứng, viêm hố chậu, lây sang viêm quy đầu, bao quy đầu ở nam giới.
Nhóm bệnh có thể lây truyền khi tiếp xúc tình dục sinh dục – sinh dục:
Vi khuẩn: Viêm niệu đạo nam và nữ, cổ tử cung, vòi trứng do Mycoplasma hominis, Mycoplasma genitalicum, Garnerella vaginalis và vi khuẩn âm đạo khác.
Siêu vi: viêm gan siêu vi B, C,D, u mềm lây sinh dục, T cell lymphotropic type 2, Herpes simplex týpe 1, Epstein barr virus, Kaposí s sarcoma associated, herpes virus, .
Ký sinh trùng: Bệnh ghẻ, bệnh này lây do cái ghẻ di chuyển từ người này sáng người kia trong khi giao hợp.
Các bệnh lây truyền chủ yếu qua đường miệng – sinh dục, hậu môn – sinh dục:
Vi khuẩn: Shigella gây bệnh lỵ trực trùng vag viêm trực tràng, Campolybacter pp gây bệnh viêm trực tràng và đại tràng.
Siêu vi: HIV vẫn la bệnh đứng đầu trong  kiểu lây truền qua các đường tình dục này, viêm gan siêu vi A do truyền từ đường tiêu hóa sang cơ quan sinh dục.
Ký sinh trùng: Lỵ amibe do Entemoba histolytica truyền từ đường tiêu hóa sáng, Giadia lamblia.
Vi nấm: do các loài Candidose pp cư trú ở âm đạo - hậu môn truyền sang gây nấm lưỡi, miệng, thực quản, phế quản, hay các lòai nấm sợi cư trú ở quanh hậu môn- âm hộ cũng có thể lây truyền khi tiếp xúc tình dục theo các đường này.

3.    Biện pháp dự phòng:

Mỗi bài bệnh học sẽ có biện pháp dự phòng đặc trưng, ở đây chúng tôi chỉ nêu một số biện pháp dự phòng cơ bản chung cho các bệnh lây truyền qua đường tình dục, mong giúp các bạn phần nào tránh được bệnh cho bản thân mình và góp phần bảo vệ sức khoẻ chung cho cộng đồng.
Chung thủy một vợ, một chồng là điều an toàn đầu tiên nhất.
Do số nhiều bệnh có triệu chứng không rõ ràng hay không có triệu chứng nên vấn đề khám sức khỏe và làm xét nghiệm kiểm tra về các bệnh này thường kỳ mỗi 6 tháng hay mỗi năm là điều cần nên làm.
Khi phát hiện mình có bất cứ một dấu hiệu bất thường nào như: tiết dịch, mủ ở niệu đạo, âm đạo, loét ở cơ quan sinh dục, hay đau khi giao hợp, tiểu tiện bất thường… thì cần phải đi khám chuyên khoa về da liều ngay để có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời. Không nên dấu bệnh và tự mua thuốc uống sẽ làm mất triệu chứng lâm sàng, các bạn tưởng là bệnh đã khỏi nhưng thực tế bệnh chỉ tạm thời mất đi dấu hiệu rầm rộ mà chuyển sang giai đoạn mạn tính sẽ khó chẩn đoán và nhiều biến chứng về sau hơn.
Khi giao hợp ngoài người bạn đời chính thống hay khi có nghi nghờ người bạn tình không được an toàn thì vấn đề bảo vệ bằng bao cao su khi giao hợp là cần thiết.
Khi biết mình bị bệnh phải thông báo cho người bạn tình của mình cùng biết để cùng nhau có biện pháp dự phòng an toàn trong khi quan hệ tìnhtình dục.
Đối với đấng mày râu không nên tiếp xúc tình dục với gái mại dâm hay gái điếm trá hình ở các nhà hàng, khách sạn, vũ trường, dù được bảo vệ cũng có thể lây bệnh vì ngoài đường sinh dục ra mầm bệnh cũng có thể lây qua các phương thức làm tình có tính đam mê khác .

4.    Một số hình ảnh minh hoạ một vài bệnh:

Sùi mào gà ở nam
sùi ở hậu môn    
loét do tạp khuẩn

Tài liệu tham khảo:

1.    Học viện quân y: Giáo trình bệnh da và hoa liễu, nhà xuát bản quân đội năm 2001.
2.    Hoàng văn minh: Chẩn đoán bệnh da liễu bằng hình ảnh và cách điều trị tập 1, nhà xuất bản y học năm 2002.
3.    Cục y tế dự phòng và phòng chống HIV/AIDS: Xử lý các bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhà xuất bản y học nam 2003.
4. Website emedicin.com/dermatology: Sexualy Transmited Diseases.
5. Viện da liễu quốc gia, sổ tay chẩn đoán và điều trị  bệnh lây truyền qua đường tình dục.