VÌ SAO BỆNH NHÂN MẮC BỆNH ZONA THƯỜNG ĐẾN KHÁM MUỘN

BS.HOA TẤN DŨNG

I. SƠ LƯỢT VỀ BỆNH ZONA (HESPET ZOSTER):

1.Nguyên nhân : do vi rut xuyên lọc hướng da - thần kinh ngoại biên có tên Strogiloplas zonae.

2.Yếu tố khởi động: Nhiễm khuẩn cấp và mạn như: viêm phổi, lao, giang mai, sốt do nhiễm siêu vi…, stress về tinh thần, làm việc quá căn thẳng, suy giảm về thần kinh và thể lực, ngườI già yếu …

3.Triệu chứng lâm sàng:

- Tiền triệu: Chỉ gặp ở những thể nặng: sốt, rét run, triệu chứng quan trọng là đau kiểu bỏng, buốt từng cơn nơi sắp xuất hiện tổn thương, đôi khi triệu chứng này khiến bệnh nhân đi khám không đúng chuyên khoa và thầy thuốc đa khoa cũng dễ chẩn đoán nhầm là đau thần kinh ngoạI biên, đau cột sống…

- Khởi phát: Sau giai đoạn tiền triệu khoản nửa ngày đến một ngày thì bắt đầu xuất hiện thương tổn : Là những mảng da đỏ, hơi nề nhẹ, có đường kính khoảng vài cm, gờ cao hơn mặt da bình thường, các mảng da này sắp xếp dọc theo dây thần kinh chi phối và dần dần nối vớI nhau thành dải, thành vệt.

- Toàn phát: Sau vài giờ thì trên những mảng đỏ da này xuất hiện nhiều mụn nước, bọng nước tập trung thành đám giống như chùm nho, lúc đầu mụn nước căng, dịch trong,về sau đục, hóa mủ, dần dần vở đóng vảy tiết, dướI vảy tiết là vết loét nhỏ.

- Thời gian lành bệnh: Những vết loét nhỏ này nếu không bị bội nhiễm vi khuẩn thì sẽ lành trong vòng 2 đến 3 tuần, để lại trên da những sẹo mhỏ hơi lõm, nếu không bị di chứng đau thần kinh thì coi như bệnh đã khỏi hoàn toàn.

- Các thể lâm sàng: Đa dạng, thường gặp các thể sau đây: zona liên sườn , zona ngực- bụng, zona cổ vai cánh tay, zona hông- bụng, zona sinh dục- bẹn, zona cùng cụt, zona mặt, zona đầu, zona hạch gối ( gây thương tổn vành tai kèm theo rối loạn cảm giác 2/3 trước lưỡI, ù tai, điếc, có trường hợp gây liệt ½ mặt), zona mắt( nhánh mắt của dây thần kinh III) dễ gây viêm màng tiếp hợp, viêm giác mạc, viêm mống mắt, viêm đồng tử, teo gai thị và có thể dẫn đến mù lòa.

II. DI CHỨNG SAU ZONA VÀ CÁCH PHÒNG ĐAU THẦN KINH SAU ZONA:

1. Sẹo: thường để lạI trên da sẹo lõm và mất sắc tố da, làm cho da trở nên loang lổ đặc biệt là các trường hợp bội nhiễm vi khuẩn gây loét nhiều, để lạI sẹo lớn , gây ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ.

2. Nhiễm trùng: Nếu không diieù trị đúng, rất dễ bội nhiễm vi khuẩn tại chỗ làm cho vết loét rộng hơn, sâu hơn và kéo dài thời gian lành bệnh, qua nhiễm trùng tại chỗ đôi khi gây nhiễm trùng toàn thân, nhiễm trùng huyết.

3. Đau thần kinh sau zona: Do vi rut hướng da - thần kinh ngoại biên (ái thần kinh ngoại biên) chúng xâm nhập thần kinh và gây xơ hóa các đầu mút dây thần kinh ngoại biên nơ i thương tổn bởi một chất do vi rút tạo ra tạm gọi là yếu tố “ B”.

III. CÁCH ĐỀ PHÒNG ĐAU THẦN KINH SAU ZONA:

- Chỉ có cách duy nhất là phảI được điều trị sớm ngay ngày đầu tiên hoặc ngày thứ 2 sau khi có triệu chứng tiền triệu. Điều trị bằng thuốc kháng vi rút đúng liều, đúng khoảng cách dùng thuốc và đủ liệu trình điều trị là 7- 10 ngày.

- Tuìy vào trường hợp cụ thể mà kết hợp thuốc kháng vi rút với nhiều loại thuốc khác nữa để kết quả điều trị được đảm bảo.

- Nghỉ ngơi và nâng cao sức đề kháng là một chế độ không kém phần quan trọng trong điều trị, đòi hỏi bệnh nhân cần phải nghỉ ngơi tuyệt đôí, vì vậy khuyên bệnh nhân nên nằm viện là tốt nhất.

IV/ SỰ HIỂU BIẾT CỦA CỘNG ĐỒNG VỀ BỆNH ZONA:

- Hầu hết những bệnh nhân đến khám tại Khoa Khám Bệnh I Bệnh Viện Phong- Da liễu Trung ương Quy hòa đều cho rằng đây là bệnh dời bò và cách điều trị đơn giản là dùng lá đáp lên thương tổn hoặc “đến thầy để bắt dời”. Vì vậy cho nên đại đa số bệnh nhân bị Zona thường đến bệnh viện rất muộn, khi đã xuất hiện triệu chứng đau thần kinh và ở giai đoạn nhiễm trùng. tại khoa khám I, chúng tôi thường tiếp nhận bệnh ở giai đoạn từ ngày thứ 6 đến ngày thứ 10, sau khi bệnh nhân đã dùng các biện pháp điều trị dân gian hoặc đã điều trị ở thầy thuốc đa khoa nhiều ngày mà không khỏi. Như vậy ở giai đoạn này thuốc kháng vi rút không còn giá trị để phòng di chứng đau thần kinh sau zona, vì các đầu mút của dây thần kinh ngoại biên đã bị tổn thương. Chính vì lý do này mà những bệnh nhân đến bệnh viện muộn thường để lại di chứng đau thần kinh sau zona dai dẳng.

- Qua đây chúng tôi thấy rằng trong cộng đồng vẫn còn nhiều người ít hiểu biết về bệnh zona, chưa hiểu rõ về bệnh và hậu quả của bệnh zona. Bài viết này chúng tôi mong sẽ đêm đến cho bạn đọc thêm một số kiến thức về bệnh và cách phòng di chứng đau thần kinh sau zona.

- Lời khuyên: muốn phòng được di chứng đau thần kinh sau zona thì chỉ có con đường duy nhất là mời bạn đến với cơ sở y tế chuyên khoa da liễu càng sớm càng tốt, tốt nhất là ngay ngày đầu tiên mới mắc bệnh.

HÌNH ẢNH BỆNH ZO NA: