THUÛY ÑAÄU

(varicella)

I. ÑAÏI CÖÔNG 

Thủy đậu còn gọi là trái rạ, thuûy ñaäu (Varicella hay Chickenpox) laø moät beänh do Varicella Zoster Virus (VZV) gaây ra, VZV laø virus thuoäc nhoùm Herpesvirus. Thuûy ñaäu laø moät beänh phaùt ban, laây, caáp tính. Beänh thöôøng xaûy ra ôû treû em, khi maéc beänh caùc trieäu chöùng toaøn thaân thöôøng nheï, hieám thaáy caùc bieán chöùng naëng. ÔÛ ngöôøi lôùn vaø ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi coù mieãn dòch keùm khi maéc beänh thì caùc trieäu chöùng naëng coù theå xaûy ra.  

II. DÒCH TEÃ HOÏC 

Thuûy ñaäu ñöôïc phaân boá roäng raõi. Tuoåi maéc beänh coù khaùc nhau giöõa caùc vuøng khí haäu nhieät ñôùi vaø oân ñôùi. ÔÛ vuøng oân ñôùi thuûy ñaäu laø moät beänh ñòa phöông, beänh thöôøng xaûy ra vaøo muøa ñoâng vaø muøa xuaân.

ÔÛ Chaâu aâu vaø Nam myõ 90% caùc tröôøng hôïp beänh xaûy ra ôû treû em döôùi 10 tuoåi. Döôùi 5% caùc tröôøng hôïp beänh xaûy ra ôû ngöôøi treân 15 tuoåi. Tyû leä maéc beänh 15/1000 daân/naêm, cao nhaát laø ôû treû em töø 5 ñeán 9 tuoåi laø 90/1000 daân/naêm. ÔÛ Myõ coù 3 ñeán 4 trieäu tröôøng hôïp trong moãi naêm. ÔÛ caùc nöôùc nhieät ñôùi, trung bình maéc thuûy ñaäu cao hôn so vôùi caùc nöôùc vuøng oân ñôùi.

Thuûy ñaäu laø moät beänh laây, tyû leä laø 87% ñoái vôùi nhöõng ngöôøi soáng trong cuøng moät nhaø vôùi beänh nhaân thuûy ñaäu. Ñöôøng laây: Qua dòch tieát ñöôøng hoâ haáp vaø tieáp xuùc tröïc tieáp.

III. TRIEÄU CHÖÙNG

1. Laâm saøng

1.1. Giai ñoaïn uû beänh: 10 ñeán 23 ngaøy (trung bình 14 ngaøy).

1.2. Tieàn trieäu 

Thuûy ñaäu ôû treû em thöôøng khoâng coù tieàn trieäu, beänh thöôøng baét ñaàu baèng phaùt ban. ÔÛ treû em lôùn vaø ngöôøi lôùn phaùt ban ñi sau tieàn trieäu khoaûn 2 ñeán 3 ngaøy vôùi caùc trieäu chöùng: ÔÙn laïnh, soát, khoù chòu, ñau ñaàu, chaùn aên.

1.3. Giai ñoaïn toaøn phaùt

- Toån thöông da: Phaùt ban baét ñaàu laø caùc saån (thöôøng khoâng ñöôïc quan saùt thaáy), xuaát hieän nhanh vaø nhanh choùng tieán trieån ñeán muïn nöôùc. ÔÛ treû em muïn nöôùc thöôøng ñôn ñoäc, rieâng reõ, soá löôïng ít. ÔÛ ngöôøi lôùn soá löôïng muïn nöôùc nhieàu vaø taäp trung hôn. Muïn nöôùc ñieån hình coù ñöôøng kính töø 2 ñeán 3 mm , Muïn nöôùc noâng, thaønh moûng, xung quanh coù quaàng ñoû, muïn nöôùc vaøi ngaøy sau thì loõm giöõa, dòch muïn nöôùc daàn daàn trôû leân duïc do söï xaâm nhaäp cuûa caùc teá baøo vieâm, muïn nöôùc trôû thaønh muïn muû khoâ daàn töø vuøng trung taâm vaø taïo thaønh vaûy tieát. Muïn nöôùc coù theå xuaát hieän ôû nieâm maïc: Mieäng, haàu hoïng, muõi, thanh quaûn, khí quaûn, aâm ñaïo

- Phaân boá toån thöông: Toån thöông ñaàu tieân baét ñaàu ôû maët, da ñaàu, sau lan ñeán thaân vaø caùc chi.

- Trieäu chöùng toaøn thaân: Thöôøng coù soát nheï, coù khi soát cao trong caùc tröôøng hôïp toån thöông lan roäng. Soát keùo daøi hoaëc soát taùi phaùt sau khi ñaõ heát soát coù theå laø daáu hieäu cuûa nhieãm truøng thöù phaùt.

2. Caän laâm saøng

2.1. Coâng thöùc maùu: Thöôøng giaûm soá löôïng baïch caàu, taêng baïch caàu aùi toan.

2.2. Pheát kính Tzanck: Laáy dòch neàn muïn nöôùc giai ñoaïn sôùm, pheát treân lam kính, nhuoäm Giem sa, soi döôùi kính hieån vi thaáy teá baøo ña nhaân khoång loà.

IV. CHAÅN ÑOAÙN

1. Chaån ñoaùn xaùc ñònh

- Tieàn söû tieáp xuùc vôùi beänh nhaân thuûy ñaäu 10 ñeán 21 ngaøy tröôùc ñoù.

- Tieàn trieäu.

- Soát meät moûi

- Laâm saøng ñaëc tröng laø muïn nöôùc ñôn ñoäc nhieàu löùa tuoåi treân neàn da xung quanh ñoû

- Caän laâm saøng.

V. BIEÁN CHÖÙNG

ÔÛ treû em bình thöôøng, thuûy ñaäu hieám khi coù bieán chöùng. Bieán chöùng thöôøng gaëp laø: Nhieãm khuaån thöù phaùt, nguyeân nhaân thöôøng gaëp do tuï caàu, lieân caàu. Choác, nhoït, vieâm moâ teá baøo, vieâm quaàng, hieám khi nhieãm truøng maùu. Caùc bieán chöùng ít gaëp: Vieâm phoåi, vieâm tai giöõa,vieâm maøng naõo muû, caùc bieán chöùng naøy thöôøng ñaùp öùng vôùi trò lieäu baèng khaùng sinh.

ÔÛ ngöôøi lôùn: Soát vaø caùc trieäu chöùng toaøn thaân khaùc noåi troäi, keùo daøi hôn, toån thöông nhieàu hôn. Vieâm phoåi laø bieán chöùng chính ôû ngöôøi lôùn.

VI. ÑIEÀU TRÒ

1. Taïi choã

Taém dung dòch thuoác tím 1/10.000. Boâi dung dòch saùt khuaån : Castellani, Millian.

2. Ñieàu trò trieäu chöùng

- Giaûm ngöùa baèng caùc thuoác khaùng Histamin.

- Haï soát: Paracetamol.

3. Thuoác khaùng virus: ñaëc hieäu

4. Ñieàu trò nhieãm khuaån: Khaùng sinh uoáng hoaëc tieâm.

 5. Chaêm soùc

- Naèm nghæ trong thôøi gian coù soát. Traùnh gaõi vì coù theå gaây seïo.

HÌNH ẢNH BỆNH THỦY ĐẬU